“Эдгээр шарх хэзээ ч эдгэрэхгүй”

-Их Британийн гимнастикт дуулиан дэгджээ. Тамирчид дасгалжуулагчидаа хүчирхийлэлд буруутгасан байна-

З.Батцэцэг

Британийн спортод ноцтой дуулиан дэгдэж байна. Гимнастикчид дасгалжуулагчдын хүчирхийллийн талаар ээлж дараалан мэдээлж, хохирогчдын дунд Европ, дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээнд түрүүлсэн тамирчид хүртэл байна. Тамирчдын ярьснаар тэд “айдас” дунд хүмүүжсэн бөгөөд энэ нь тэдний эрүүл мэндэд сөргөөр нөлөөлжээ. 2022 оны 6-р сард олон тооны зөрчлийн тайлбарыг агуулсан бүрэн тайлан нийтлэгдсэн: одоо Британийн гимнастикийн холбоо бүх түвшинд шалгуулхаар хүлээж байна. Тамирчид яг юунд дасгалжуулагчдыг буруутгаж байгаа, эдгээр зөрчлүүд хэдэн арван жилийн турш хэрхэн нуугдаж байсан талаар Lenta.ru мэдээлж байна.

“Би карьерынхаа туршид жингээсээ ичиж байсан бөгөөд өнөөдөр ч би хоолоо нуусан хэвээр байна. Миний жинд эцэс төгсгөлгүй хяналт тавьдаг байсан нь гүн шарх үлдээсэн бөгөөд тэдгээр нь хэзээ ч эдгэрэхгүй. Сэтгэл санааны хүнд хэцүү тулааны дараа би биеийн тамирын заалнаас гадуур байхдаа биеэ хүлээн зөвшөөрч эхэлсэн” гэж 2020 онд Дэлхийн уран сайхны гимнастикийн хоёр удаагийн медальт Элли Дауни BBC-д ярьжээ.

Энэхүү ярилцлага болон бусад тамирчдын хийсэн үүнтэй төстэй мэдэгдлүүдээс үзэхэд Британийн спорт дахь хүчирхийллийн асуудлын талаар үнэхээр халуухан хэлэлцүүлэг эхэлжээ. Энд бид насанд хүрээгүй гимнастикчид клубээс эхлээд үндэсний хэмжээнд хүртэл бүх түвшинд бие махбодийн болон сэтгэл зүйн хүчирхийлэлд өртдөг тухай ярьж байна.

Модон саваа ба нэгжлэг

Үүний зэрэгцээ хуульч Энн Уайт UK Sport and Sport England нийгэмлэгийн санал болгосноор нөхцөл байдлыг эртнээс сонирхож байсан. 2022 оны 6-р сарын 16-ны өдөр The Guardian сонин 2008-2020 он хүртэлх хугацаанд тус улсын уран сайхны гимнастикийн асуудлын талаар бүрэн хэмжээний тайлан нийтэлжээ.

Энэ бол дасгалжуулагчдын тамирчдад хандаж гаргасан зөрчлийг нарийвчлан тусгасан 306 хуудас баримт бичиг юм. Бүх мэдээлэл нь гимнастикчдын гомдолд үндэслэсэн болно: Э.Уайтын хэлснээр тэрээр хуучин болон одоогийн тамирчид, тэдний эцэг эхээс 400 гаруй захидал хүлээн авсан байна. Үүний зэрэгцээ 39 хэрэг маш ноцтой байсан тул тэдгээрийн талаарх мэдээллийг орон нутгийн удирдлагуудад шилжүүлжээ.

Энэхүү тайланд насанд хүрээгүй хүүхдүүдэд бие махбод, сэтгэл зүйн хүчирхийлэл үйлдсэн хэсгүүдийг тусгасан байна. Бүх шатны дасгалжуулагчид бэлтгэл сургуулилтын үеэр тамирчдад байнга гэмтэл учруулдаг, тухайлбал модон саваагаар зодож, жин, хоол тэжээлд нь бүрэн хяналт тавьж, хориглосон хоол хүнсийг хайн өрөөнүүдэд үе үе нэгжлэг хийж, бага зэргийн зөрчил илэрхэд олон нийтийн өмнө доромжилж байсан байна. “Чи хэн ч биш”, “Чи бол өрөвдөлтэй амьтан”, “Чи шар айрагны гэдэстэй” гэх мэт үгсийг тамирчид байнга сонсдог байж. Э.Уайт мөн бэлгийн хүчирхийллийн 30 тохиолдлыг мэдээлсэн боловч дээрх бүх зүйлээс ялгаатай нь энэ нь тогтмол байгаагүй гэдгийг онцлон тэмдэглэв.

“Би гадаад төрхөө үзэн яддаг”

2020 оны 7-р сард Британийн хэд хэдэн гимнастикчид өөрсдийн спортыг хүчирхийлэл хэмээн BBC-д ярьжээ. Охидын нэг Николь Павиер 14 настайдаа булимиа өвчнөөр өвчилж, улмаар карьераа дуусгахад хүргэсэн гэж хэлэв. “Би өөрийнхөө гадаад төрхийг үзэн ядсан хэвээр, илүүдэл жинтэй юм шиг санагдаж, сэрж, хэд хоног өглөөний цай уухгүй гэж боддог” гэж тэр энэ байдлын үр дагаврыг тайлбарлав.

Эх сурвалж мөн тамирчид бэртэж гэмтсэн ч бэлтгэл сургуулилт хийхээс өөр аргагүй болсон гэж бичжээ: нэг тохиолдолд тамирчин бугуй нь хугарсан, өвдөлтөөсөө болж бөөлжиж байсан ч, тэр хөдөлхөөс өөр аргагүй болсон тухай өгүүлсэн байдаг. Өөр нэг охин бэлтгэлийн үеэр хавиргаа хугалсан ч энэ тухай дасгалжуулагчдаа хэлэхээс айж, уушгинд нь ноцтой асуудал гарсан байна. Үүнээс гадна зарим гимнастикч байсан хүмүүс сэтгэлийн хямрал, түгшүүрийн талаар гомдоллож байсан. Олон жил болсон ч охидууд эм хэрэглэхээс өөр аргагүйд хүрсэн хэвээр байна. Дасгалжуулагчид тамирчдын эцэг эхтэй ямар ч хүндэтгэлгүй харьцаж, тэдний арга барилыг хүлээж авахыг шаардсан гэж BBC-д зарим ярилцагч хэлэв. Их Британийн гимнастикийн удирдлага нэлээд ерөнхий хариулт өгсөн. “Бид гимнастикчдынхаа эрүүл мэндэд сөргөөр нөлөөлж буй аливаа үйлдлийг буруушааж байна. Энэ зан үйл нь аюулгүй бэлтгэлийн стандарттай зөрчилдөж байна” гэж холбооноос мэдэгдэв.

Ахлах дасгалжуулагч

“Айдсын соёл”-ын гол дүрүүдийн нэг бол Британийн эмэгтэйчүүдийн шигшээ багийн ахлах дасгалжуулагч асан Аманда Реддинг юм. 2020 онд анхны буруутгагдлууд гарч ирсний дараа тэрээр албан тушаалаа түр орхиж, 2022 онд түүнийг ажлаас нь халжээ.

Мэргэжилтний арга барилыг хамгийн түрүүнд шүүмжилсэн хүмүүс бол 2016 оны наадмын хүрэл медальт Эми Тинклер, 2015 оны ДАШТ-ий хүрэл медальт Руби Харролд нар юм. Тамирчдын ярьснаар А.Реддинг тэднийг бэлтгэлийн баазад өлсгөж, тэнд тэд шоронд байгаа юм шиг санагддаг байсан гэжээ. BBC 1980-аад онд А.Реддингтэй хамт бэлтгэл хийж байсан нэгэн гимнастикчийн дурсамжийг нийтэлжээ. Охины хэлснээр дасгалжуулагч түүнийг байнга доромжилж, нэг удаа алгадаж байсан гэнэ.

Үүний зэрэгцээ охидын үндэсний холбоонд гаргасан гомдлыг шууд авч үзээгүй гэж Тинклер олон нийтийн сүлжээнд бичжээ. “Энэ нь миний айдас, бүх гимнастикчдын айдас, гомдлыг шударга, хараат бусаар авч үздэггүй гэсэн айдасыг улам бататгасан. Тийм учраас бид ярьдаггүй. Тийм учраас бид чимээгүйхэн зовдог. Ярих нь утгагүй гэдгийг бид мэднэ” гэж тамирчин хэлэв.

Дасгалжуулагч өөрөө ч мөн адил үйл явдал өрнөхөд тэр буруутгалтай санал нийлэхгүй байгаа бөгөөд гимнастикчдад хэзээ ч “хэт их хүч” хэрэглэж байгаагүй, тэднийг зодоогүй, зөвхөн хэрхэн ажиллах ёстойг харуулсан гэж мэдэгджээ. “Би эдгээр мэдэгдлийг бүрэн үгүйсгэж байна. Бүх гомдлуудыг хөндлөнгийн хяналтаар оруулаасай гэж хүсч байна. Энэ нь тамирчид болон дасгалжуулагчдын үйл явцын бүрэн бүтэн байдлыг хамгаалах болно” гэж А.Реддинг хэлэв.

Холбооны хувьд мэргэжилтнийг ажлаас нь халсны дараа түүнийг спортыг хөгжүүлэхэд ихээхэн хувь нэмэр оруулсан болохыг тодорхойлжээ. Тэд А.Реддинг мөрдөн байцаалтад хамтран ажиллаж байна гэж нэмж хэлэв.

Э.Уайтын тайланд нөхцөл байдлыг засах зөвлөмжийг агуулсан байна. Хуульч эмэгтэй тамирчдын эрх ашгийг хамгаалах, гомдол, стандарт боловсрол олгох, удирдлагад хяналт тавихад чиглэнэ. Мөн тэрээр тайланд дурдсан “хүлээн зөвшөөрөгдөөгүй соёл”-ыг үндэсний болон олон улсын спортын удирдлага олон нийтэд хүлээн зөвшөөрөхөөс нааш бүрэн арилгахгүй гэж тэр үзэж байна.

Үндэсний холбооноос гаргасан хамгийн сүүлийн хариу үйлдэл өмнөхөөсөө илүү өргөн хүрээтэй байсан. Их Британийн гимнастикийн гүйцэтгэх захирал Сара Пауэлл гимнастикчдын туршлагыг хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй гэж мэдэгдэв: Дэлгэрэнгүй мэдээллийг задруулах нь түүний бодлоор зөвхөн гимнастик төдийгүй бүх спортын тамирчдыг хамгаалахад эргэлт хийх ёстой гэв.

“Бид бүх зөвлөмж, дүгнэлтийг харгалзан үздэг. Бид хариуцлагаас зугтахгүй. Өөрсдийнхөө тогтоосон жишгээр ажилладаггүйгээс болж хохирсон гимнастикчдаас чин сэтгэлээсээ уучлалт гуймаар байна. Бид харамсаж байна. Би тодорхой хэлье: манай спортод хүчирхийлэл байхгүй бөгөөд өнгөрсөн үеийн дасгалжуулагчийн стандарт ирээдүйнхтэй нийцэхгүй байх болно. Бид шинэ соёлыг бий болгож, гимнастикч бүрийн дуу хоолой бидний хийж буй ажлын төвд байх болно. Бид гимнастикийг илүү сайнаар өөрчлөх болно” гэж С.Пауэлл дүгнэв.

Ямар арга хэмжээ авахыг харах л үлдлээ.